Door Marion Everink.
Haar nieuwste boek, Bloedlijn, heeft Amélie Nothomb geschreven ter nagedachtenis aan haar vader, baron Patrick Nothomb, overleden in 2020. Begin jaren ‘60 krijgt hij zijn eerste diplomatieke post. Hij wordt consul van België in Stanleyville (tegenwoordig Kisangani), in het net onafhankelijk geworden Belgisch Congo. Hij is dan 28 jaar, getrouwd en vader van twee kleine kinderen. Tijdens een opstand worden honderden Belgische onderdanen gegijzeld, waaronder Patrick. Het is een dramatische situatie, een voor een worden de gijzelaars doodgeschoten. Na maanden van vergeefs onderhandelen met de rebellen lijkt het erop dat ook Patricks laatste uur geslagen heeft. Amélie laat haar verhaal beginnen op het moment dat haar vader voor het vuurpeloton staat en zijn jonge leven overdenkt. Hij is de ik-persoon van het boek.
Als Patrick nog maar een baby is, komt zijn vader om tijdens een militaire oefening. Zijn ontroostbare moeder is niet in staat voor haar zoon te zorgen, dus nemen haar ouders zijn opvoeding over. Ondanks de Tweede Wereldoorlog die uitbreekt heeft Patrick een onbezorgd leventje, omringd door weelde. Maar op een dag besluit zijn grootvader dat Patrick de vakantie maar eens door moet brengen bij zijn andere grootvader, baron Nothomb. Iedereen is bang voor deze man en zijn spartaanse opvoedingsmethoden. Hij bezit een bouwvallig kasteel in de Ardennen, waar hij woont met zijn tweede vrouw en een heel aantal kinderen. Het zijn de ooms en tantes van Patrick, maar sommigen zijn van zijn eigen leeftijd. Baron Nothomb, advocaat, maar vooral dichter, leeft daar een teruggetrokken en pover bestaan. Het gezin kan maar nauwelijks alle monden voeden. Tegen alle verwachtingen in vindt de kleine Patrick het geweldig op het kasteel. Iedere vakantie zal hij er voortaan doorbrengen.
Op een dag komt men erachter dat Patrick stelselmatig flauwvalt bij het zien van ook maar een druppel bloed. De Franse titel – Premier Sang – is een verwijzing naar deze belangrijke ommekeer in zijn leven. Want een militaire carrière, zoals traditie is in zijn familie, is voor hem niet weggelegd. Zo komt hij uiteindelijk in de diplomatie terecht.
Patrick overleeft het vuurpeloton. Hij krijgt een nieuwe post en wordt consul-generaal in Osaka, Japan. Daar wordt zijn derde kind, jonkvrouwe Fabienne Claire Nothomb, geboren. Wij kennen haar beter onder haar schrijversnaam: Amélie Nothomb.
Na een aantal eerdere boeken over haar jonge jaren in Japan, is Bloedlijn opnieuw een zeer persoonlijk boek van Amélie Nothomb. Het is haar 30ste boek en ze heeft er de prestigieuze Prix Renaudot voor ontvangen. Het verhaal steekt knap in elkaar. De schrijfster knipt het chronologische verloop van haar vaders leven in stukken, waardoor ze spanning creëert. Het boek begint met Patricks aanstaande executie, maar de afloop weten we nog niet. Hij beleeft een soort flash-back, waardoor we meer te weten komen over zijn jeugdjaren. In een tweede deel beschrijft de verteller zijn leven als jongeman en hoe hij zijn toekomstige vrouw leert kennen. In een derde deel gaat hij in op de omstandigheden van de gijzeling en zijn eigen rol daarbij. Het verhaal keert vervolgens weer terug naar het moment van de executie.
Persoonlijk thema of niet, de poëtische schrijfstijl, de humor en een vaak cynische kijk op de wereld kenmerken al het werk van deze auteur. Bloedlijn is voor mij weer een echte ‘Amélie Nothomb’. Ik geniet van de zeer komische dialogen en van haar originele taalgebruik, overigens wel vooral in het Frans. Haar subtiele taal-toverkunst komt in de vertaling niet altijd even goed tot zijn recht. Door de haar zo typerende schrijfstijl creëert Nothomb ook een bepaalde afstand. Haar humor maakt dat zij je niet te dichtbij laat komen. Wanneer je leest hoe het er op het kasteel van baron Nothomb aan toe gaat, waan je je in een sprookje! Maar in werkelijkheid moeten het toch schrijnende toestanden zijn geweest, zeker voor al die kinderen. En de dreigende executie van haar vader beschrijft ze zo poëtisch, dat het allemaal zo erg nog niet lijkt. Daardoor zal ik mij Bloedlijn waarschijnlijk blijven herinneren als een zeer interessant en humoristisch boek, maar niet als een boek dat mij diep geraakt heeft.
Lezend over de oude baron en zijn manier van leven, wordt duidelijk van wie de excentrieke Amélie haar originaliteit en creativiteit heeft geërfd. Het had dus maar weinig gescheeld of zij was er niet geweest. Maar gelukkig bleef Patrick gespaard en kwam er een ‘bloedlijn’ tot stand tussen vader en dochter. Zo kunnen wij ons ieder jaar weer op een heerlijk nieuw boek van deze woordkunstenares verheugen.
Marion Everink
Juli 2022
Marion Everink is auteur van onder meer Frans, tu comprends? Ze woont en werkt in Frankrijk (www.marioneverink.eu)
Je kunt Bloedlijn hier bestellen
