Door Marion Everink.

Beschouw jij jezelf als een echte Parijskenner en dacht je wel zo ongeveer alles over deze geweldige stad te hebben gelezen? Dan is De Ziel van Parijs misschien iets voor jou. In deze dikke pil van meer dan 500 pagina’s en maar liefst 44 verhalen vertelt auteur Dirk Velghe de geschiedenis van de stad op zijn eigen manier. Hij laat minder bekende inwoners aan het woord en zet een aantal hardnekkige mythes recht. Zoals in het verhaal Mytherrand, waarin hij de niets en niemand ontziende machtsambities van oud-president Mitterrand onder de loep neemt. Het boek is prachtig uitgegeven, gebonden, met veel foto’s en een mooie grafische vormgeving.

De insteek van de verhalen is vaak verrassend. Castor en Pollux bijvoorbeeld speelt zich af tijdens de hongerwinter van 1870-1871, wanneer Parijs belegerd is door Pruisen. Het verhaal gaat niet over het verloop van deze oorlog, maar over het lot van de dieren van de Ménagerie, de dierentuin in de Jardin des Plantes. Omdat er geen ander vlees meer te krijgen is worden de dieren geleidelijk aan allemaal geslacht, om te worden opgedist in de luxe restaurants van de stad, gastronomie française oblige … Het laatst aan de beurt, want het meest geliefd, zijn de twee olifanten Castor en Pollux. Kun je het je voorstellen, beren-koteletten, terrine van antilope en een olifantensoepje vooraf?
Een ander verhaal – De lijken van Les Halles – gaat over het ruimen, eind 18e eeuw, van het Cimétière des Innocents, een enorm armenkerkhof midden in Parijs, nou ook niet bepaald een onderwerp dat je in traditionele geschiedenisboeken vindt. Wegens plaatsgebrek werden de lijken er in de loop der tijd eenvoudig boven op elkaar gesmeten en met ongebluste kalk bestrooid. Hygiënisch gezien was het een onhoudbare toestand, ook omdat de grootste voedselmarkt van Parijs er vlak naast lag. Later zouden hier Les Halles verschijnen. En wat is er met al die overgebleven botten gebeurd? Lees dit ongelofelijke verhaal en huiver! Over deze operatie bestaat ook een prachtige Engelstalige roman, Pure, geschreven door Andrew Miller.

Ook als het over de Eerste en Tweede Wereldoorlog gaat, is de insteek van Velghe’s verhalen steeds verrassend en krijgen minder bekende personen de aandacht die ze verdienen. Bijvoorbeeld in Mort ‘pour’ la France, mort ‘par’ la France, het tragische verhaal over de Joodse gevechtsvlieger Nissim de Camondo. Over hem heeft Edmund de Waal recentelijk een zeer ontroerend boek geschreven – Brieven aan Camondo – waarvan je op Frankrijk Boeken een bespreking kunt lezen.
In Odéonia lezen we over Sylvia Beach, grondlegster van de beroemde boekhandel Shakespeare en Company in de wijk Odéon, ontmoetingsplaats voor alle grote schrijvers uit die tijd. Samen met haar levenspartner Adrienne Monnier redde zij vele Joodse schrijvers en andere artiesten uit handen van de Duitse bezetter.

De Ziel van Parijs heeft vijf hoofdstukken, die ieder een deel van Parijs behandelen: Rechteroever West, Rechteroever Oost, Linkeroever West, Linkeroever Oost en tenslotte Monceau en Batignolles. Ieder deel begint opnieuw met het nummeren van de verhalen, wat een beetje lastig is om snel iets op te zoeken (een volledige inhoudsopgave aan het begin of eind zou handig geweest zijn). Misschien is de reden voor deze indeling te vinden in het feit dat Dirk Velghe enige tijd wandelingen organiseerde door Parijs voor kleine groepjes toeristen, onder de naam Mirakelhof. Aan het begin van ieder deel staat een plattegrond. Je vindt er de nummers terug van de verhalen in het betreffende deel. Vanwege de strakke grafische vormgeving zijn de plattegronden nogal summier, waardoor het lastig is om je te oriënteren qua metrostations of straatnamen.

Dirk Velghe is eigenlijk zakenman, in de wereld van de (Belgische) media en voor zover ik heb kunnen nagaan is De Ziel van Parijs zijn debuut als (literair) auteur en zijn tot nu toe enige werk. Naast een passie voor de media, heeft deze man dus ook een grote passie voor Parijs, want het project dat hij met dit boek tot stand heeft gebracht is enorm. De Ziel van Parijs is al in 2021 verschenen, maar heeft niet veel recensies en lezersreacties gekregen. Het verdient beter, vandaar dat ik er voor Frankrijk Boeken graag wat meer aandacht aan wil geven.
Het boek geeft een historische tijdlijn aan het begin, heeft een uitgebreid personenregister, een bibliografie, voetnoten, is voorzien van mooie zwart-wit foto’s en zoals ik eerder al vermeldde, aan het begin van ieder hoofdstuk staat een plattegrond. Maar laat je door dit alles niet afschrikken, de teksten zijn zeer toegankelijk en persoonlijk geschreven.

Hoewel Dirk Velghe Vlaams is – en geen native speaker van de Franse taal, zoals hij zelf zegt – wemelt het in zijn boek van de Franse woorden, uitdrukkingen en citaten, en deze worden meestal niet vertaald. Een zekere basiskennis van het Frans is dus noodzakelijk om geen woord te missen van alle interessante informatie (een goed woordenboek kan ook handig zijn). Aan de andere kant gebruikt de schrijver in zijn teksten ook veel Vlaamse zinswendingen. Voor woorden als ‘nochtans’, ‘fier’ of ‘schoon volk’ schrikt de Nederlandse lezer niet terug, integendeel, zij geven de tekst een aangenaam Vlaams tintje. Maar bij woorden en uitdrukkingen als ‘foor’ en ‘foorkramers’, ‘driepikkel’, ‘in de vork van’ of ‘op de kap van’ zal menigeen zich op het hoofd krabben. Sommige verhalen lopen niet echt soepel en vertonen doublures of slordigheden (van één verhaal ontbreken bijvoorbeeld de voetnoten achterin). De eindredactie van dit boek had op deze punten beter kunnen zijn.

Deze kleine kanttekeningen nemen niet weg dat ik De Ziel van Parijs met zeer veel plezier heb gelezen. Dit uiterst interessante boek is een echte aanrader en een must-read voor iedere Parijsliefhebber.

Marion Everink
September 2022

Marion Everink is auteur van onder meer Frans, tu comprends? Ze woont en werkt in Frankrijk (www.marioneverink.eu)

Je kunt De Ziel van Parijs hier bestellen