Door gastauteur Bettina Grissen van de blog Bettina Schrijft.
Camille Kouchner komt uit een bijzondere familie. Haar moeder Évelyne was de eerste vrouw in Frankrijk die promoveerde als juriste, haar vader Bernard was de medeoprichter van Artsen zonder Grenzen. Haar ouders scheidden en beiden hertrouwden. Sindsdien was vader Bernard niet erg aanwezig in het leven van zijn kinderen, hij had nu helemaal geen tijd meer voor hen. Gelukkig was daar de stiefvader, de nieuwe man van Évelyne. Hij was aardig, nam hen mee naar de bioscoop, moedigde hen aan en hielp hen aan alle kanten.
Geweldig waren vooral de zomers die werden doorgebracht in Sanary-sur-Mer, waar niet alleen de familie kwam, maar waar ook alle intellectuele en activistische vrienden kwamen. Er heerste een sfeer van vrijheid, waarin burgerlijkheid het enige taboe was en waarin verder alles kon en mocht, zolang je maar goede argumenten had.
Toen de ouders van Évelyne kort na elkaar zelfmoord pleegden en Évelyne veranderde in een afwezige vrouw die vooral haar verdriet probeerde weg te drinken, was de stiefvader er gelukkig om iedereen bij elkaar te houden. Tot haar tweelingbroer Victor naar Camille toe kwam en vertelde dat hun stiefvader hem misbruikte. De kinderen wisten niet wat ze moesten doen en besloten niets te zeggen. Bij hun vader en moeder konden ze niet terecht en tenslotte hadden ze ook heel veel te danken aan hun stiefvader en wat hij voor hen deed. Victor schaamde zich ook te veel en wilde niet dat het bekend werd, en daarom bleven ze zwijgen.
Toch was dit geheim slopend en tekende het daarna alles. Alles wat ze deden, alles wat er gebeurde, werd overschaduwd door dit vreselijke geheim. Als volwassenen kregen ze relaties en zelf kinderen, en probeerden ze hun stiefvader zoveel mogelijk te ontlopen. Pas toen hun oudste broer vertelde dat hij van plan is zijn zoon alleen op vakantie naar Sanary te laten gaan, wist Camille haar broer Victor over te halen eindelijk te praten. Want dit moest voorkomen worden. De reactie van de moeder was tekenend, zij gaf Camille de schuld dat ze nooit wat gezegd had en koos de kant van haar man. Tenslotte viel het best mee, alleen wat orale seks en nooit echte penetratie, dus waar hadden ze het over?
Pas toen de moeder overleed en Camille dit boek schreef, kwam alles naar buiten in januari 2021. Heel snel werd in Frankrijk bekend wie de stiefvader was, namelijk Olivier Duhamel, een bekende persoon in intellectuele en politieke kringen en hij moest zijn functies neerleggen. Er kwam ook een discussie op gang over de verjaringstermijn van dit soort zaken, omdat uiteindelijk Victor geen aangifte meer kon doen omdat het misbruik te lang geleden gebeurd is.
De grote familie, La grande familia zoals Duhamel het noemde, was niet alleen de directe familie, maar ook het hele gezelschap dat zich altijd in de zomer verzamelde. De grote groep intellectuelen die alles ter discussie stelde en voor wie vrijheid het hoogste goed was. Iedereen kon bloot lopen, er waren geen taboes en als je je daar niet prettig bij voelde, was dat het bewijs dat je burgerlijk was.
Zoals de moeder op een gegeven moment tegen haar tienerdochter zei:
Ik was twaalf toen ik ontmaagd werd. Seks was een bevrijding. Waar wacht jij eigenlijk op?
Die grote groep vrienden en vertrouwelingen bleef trouwens na het bekend worden van het misbruik grotendeels stil.
Een grote familie is een indringend en indrukwekkend boek, over familie, over incest en over het gevaar van zwijgen. En over de macht die sommige familieleden kunnen uitoefenen op de kinderen en de onmacht die kinderen kunnen ervaren om ergens nee tegen te zeggen. Het is ook een portret van een bepaald milieu, hoewel incest natuurlijk in elk milieu en in elk politiek klimaat kan voorkomen.
Het is geen gemakkelijk boek om te lezen, hoewel gelukkig geen moment het misbruik zelf beschreven wordt of het gericht is op sensatie. Maar juist daardoor wordt goed duidelijk hoe groot de gevolgen zijn als je zoiets meemaakt.
Oorspronkelijke Franse titel:La familia grande (2021)
Nederlandse uitgave 2021 door uitgeverij De Geus
Nederlandse vertaling: Nele Ysebaert