Skip to content

Haal een stukje Frankrijk in huis!

De voyeur

[JAAR] 2019
[PAGINA’S] 256
[UITGEVER] Cossee

[Samenvatting]

Een zoon probeert het leven van zijn overleden moeder te reconstrueren in haar troosteloze appartement waar ze alles leek te bewaren: kranten, rekeningen, lege flessen. Waar ze nooit schoonmaakte en op een matras op de grond sliep, omringd door lege blikken hondenvoer. Een huis vol boeken, vooral detectives, die ze zelf ook bleek te schrijven op haar Olivetti-typemachine.
Als hij op een manuscript stuit dat ze aan het schrijven was over een voyeur raakt hij geïntrigeerd. In het verhaal wordt de hoofdpersoon bespied. Gaandeweg komt de zoon erachter dat dit niet slechts fictie is en dat zijn moeder haar eigen leven lijkt te beschrijven. Werd ze daadwerkelijk in de gaten gehouden of was zijzelf de stalker die de geesten uit het verleden op de hielen zat?
Nu ze dood is, wordt het mysterie rond haar leven steeds groter. Was het tijdens haar studententijd aan de Sorbonne, op het hoogtepunt van de Algerijnse oorlog in de jaren vijftig, dat er bij deze briljante studente een omslag plaatsvond? Terwijl ze in rokerige cafeetjes droomde van een heroïsch leven en zich aansloot bij de onafhankelijkheidspartij FLN? De speurtocht van de zoon en het verleden van zijn moeder grijpen in elkaar en vormen zo zelf ook een thriller.
De voyeur is een hartverscheurende roman over een vrouw die zichzelf heeft verloren en over de harde klappen van de geschiedenis. Tegelijkertijd schildert Boltanski met rijke details een levendig beeld van een Frankrijk in tijden van radicale sociale verandering.

Lange tijd weet je als lezer niet met wat voor boek je hebt te maken. Is het sterk autobiografische De voyeur van de Franse schrijver Christophe Boltanski nu een thriller, een roman of een egodocument, of allemaal in een. De hoofdrol is voor de moeder van de ik-persoon. Als het boek start is de moeder recent overleden en moet de zoon het appartement van zijn moeder leegruimen. En dat is geen geringe opgave. Moeder hield er een bijzondere leefstijl op na, vooral de laatste jaren van haar leven verzamelde ze steeds meer rotzooi om haar heen, het hele appartement was een grote vuilnisbelt. Midden in de kamer was nog een plaatsje vrij waar een matras lag en waar de moeder met haar hond sliep, tv keek en haar sigaretten rookte. De hond liet ze niet meer uit, die deed zijn behoefte in haar voormalige slaapkamer. De moeder kwam nauwelijks meer buiten in de laatste jaren van haar leven. Ze had allang geleden besloten op te houden met leven, alleen haar lichaam wist dat nog niet, zo zou je haar bestaan kunnen samenvatten. De zoon verwoordt het zo:

“Zo had ze zich langzaam maar zeker uit de wereld terug getrokken. Ze leefde in een bijna compleet isolement. Opgesloten. Achter slot en grendel. Waarschijnlijk was ze altijd zo geweest: een gereserveerde vrouw, op haar hoede, op haar manier een liefhebbende moeder, maar gesloten voor het kind dat ik was.”

Het overlijden van de moeder lijkt de ik-persoon niet al te veel te doen, het contact met zijn moeder was al heel lang moeizaam. De eerste hoofdstukken ademen de sfeer uit van: goed dat ze nu overleden is. De zoon wil zo snel mogelijk van het verleden af en het appartement leegruimen. Dan ontdekt hij een stapel manuscripten, was zijn moeder bezig met het schrijven van een detective? En had ze een illegaal verleden?

De ik-persoon leest de documenten met belangstelling en honderden vragen komen naar boven. We worden meegenomen naar de jeugd van de moeder, die als student lid blijkt te zijn geweest het illegale en gewelddadige FLN, Front de Libération Nationale, een organisatie die ijverde voor de onafhankelijkheid van Algerije. Voor de meeste Fransen was Algerije geen kolonie maar gewoon een provincie van Frankrijk. Voor de Algerijnen waren Fransen net als in andere landen botte kolonisten die hen onderwierpen aan een tweederangs burgerschap. Voor- en tegenstanders van de onafhankelijkheid kozen voor het pad van geweld. Vele aanslagen op militairen en politie, maar ook op burgers waren het gevolg, zowel in Algerije als in Frankrijk. In Algerije kwam het tot een jarenlange oorlog met naar schatting meer dan 1,5 miljoen doden. Het land werd in 1962 onafhankelijk. De moeder droeg haar steentje bij aan de onafhankelijkheid van Algerije zo ontdekt de zoon. Ze bracht geheime informatie rond en af en toe logeerden er kopstukken van de FLN in haar appartement. Zijn moeder blijft ook naar haar studententijd politiek actief. Er is altijd wel iets om voor te vechten of om tegen te protesteren.

De voyeur bedient vervolgens verschillende tijdspaden. De ik-persoon reconstrueert het leven van zijn moeder, als revolutionaire student, als jonge moeder, als werkende vrouw en als bejaarde dame die steeds meer paranoïde werd. De moeder heeft voortdurende het idee dat ze wordt bespied. Tussendoor lezen we ook fragmenten uit de misdaadroman die de moeder schreef. Overal gaat het over kijken, over bespieden, over in de gaten houden. Langzaamaan neemt de sympathie van de zoon voor de moeder weer toe. naarmate het beeld van zijn moeder completer wordt. Naarmate het beeld van zijn moeder completer wordt, is zijn toon zachter. Op een gegeven moment zegt hij ook dat hij altijd zijn moeder heeft geobserveerd, altijd wilde weten wie ze was.

“Mijn moeder was wat ik niet van haar wist en waar ik de rest van mijn leven naar zou blijven zoeken. Ze verschanste zich, trok vestigingsmuren op en spiedde naar een onzichtbare vijand. Om haar te kunnen doorgronden moest ik een politieroman van haar maken, haar terugbrengen tot de informatie die ik in mijn opschrijfboekje verzameld had […] en haar zodoende ook op afstand houden, want deze hele geschiedenis maakte me bang.”

Een echte thriller wordt het boek nergens, De voyeur blijft een boek dat niet weet wat het wil zijn. Het is geen gemakkelijk roman om te lezen. Je moet je aandacht er goed bijhouden, fictie en werkelijkheid lopen door elkaar heen, enige kennis van de Franse geschiedenis is onontbeerlijk. De complexe verhouding tussen moeder en zoon ontroerd naar mate het einde van het boek in zicht komt, maar laat veel vraagtekens over.

De oorspronkelijke titel van De voyeur is ‘Le Quetteur’, wat letterlijk ‘De waker’ betekent. Dat geeft een heel andere betekenis aan het boek. Het impliceert onmiddellijk dat de zoon niet zijn moeder liefdeloos heeft zitten begluren, wat met de titel De Voyeur zou kunnen, maar dat hij haar voortdurend in de gaten hield, om haar te snappen, om nog wat van haar liefde mee te krijgen, om erger te voorkomen.

Pas na lezing zag ik wat de oorspronkelijke titel was. Door de titel De Voyeur word je volkomen op het verkeerde been gezet. Een ernstige fout van de uitgeverij. De term voyeur heeft iets negatiefs, ook zit er een seksuele connotatie aan het woord. Als je het boek gaat lezen, houdt dan als titel De waker in gedachte. Want het boek lezen met deze titel in het hoofd maakt het veel meer de moeite waard.

Recensent  Roeland Dobbelaar, De Leesclub van Alles

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

[Samenvatting]

Een zoon probeert het leven van zijn overleden moeder te reconstrueren in haar troosteloze appartement waar ze alles leek te bewaren: kranten, rekeningen, lege flessen. Waar ze nooit schoonmaakte en op een matras op de grond sliep, omringd door lege blikken hondenvoer. Een huis vol boeken, vooral detectives, die ze zelf ook bleek te schrijven op haar Olivetti-typemachine.
Als hij op een manuscript stuit dat ze aan het schrijven was over een voyeur raakt hij geïntrigeerd. In het verhaal wordt de hoofdpersoon bespied. Gaandeweg komt de zoon erachter dat dit niet slechts fictie is en dat zijn moeder haar eigen leven lijkt te beschrijven. Werd ze daadwerkelijk in de gaten gehouden of was zijzelf de stalker die de geesten uit het verleden op de hielen zat?
Nu ze dood is, wordt het mysterie rond haar leven steeds groter. Was het tijdens haar studententijd aan de Sorbonne, op het hoogtepunt van de Algerijnse oorlog in de jaren vijftig, dat er bij deze briljante studente een omslag plaatsvond? Terwijl ze in rokerige cafeetjes droomde van een heroïsch leven en zich aansloot bij de onafhankelijkheidspartij FLN? De speurtocht van de zoon en het verleden van zijn moeder grijpen in elkaar en vormen zo zelf ook een thriller.
De voyeur is een hartverscheurende roman over een vrouw die zichzelf heeft verloren en over de harde klappen van de geschiedenis. Tegelijkertijd schildert Boltanski met rijke details een levendig beeld van een Frankrijk in tijden van radicale sociale verandering.

Lange tijd weet je als lezer niet met wat voor boek je hebt te maken. Is het sterk autobiografische De voyeur van de Franse schrijver Christophe Boltanski nu een thriller, een roman of een egodocument, of allemaal in een. De hoofdrol is voor de moeder van de ik-persoon. Als het boek start is de moeder recent overleden en moet de zoon het appartement van zijn moeder leegruimen. En dat is geen geringe opgave. Moeder hield er een bijzondere leefstijl op na, vooral de laatste jaren van haar leven verzamelde ze steeds meer rotzooi om haar heen, het hele appartement was een grote vuilnisbelt. Midden in de kamer was nog een plaatsje vrij waar een matras lag en waar de moeder met haar hond sliep, tv keek en haar sigaretten rookte. De hond liet ze niet meer uit, die deed zijn behoefte in haar voormalige slaapkamer. De moeder kwam nauwelijks meer buiten in de laatste jaren van haar leven. Ze had allang geleden besloten op te houden met leven, alleen haar lichaam wist dat nog niet, zo zou je haar bestaan kunnen samenvatten. De zoon verwoordt het zo:

“Zo had ze zich langzaam maar zeker uit de wereld terug getrokken. Ze leefde in een bijna compleet isolement. Opgesloten. Achter slot en grendel. Waarschijnlijk was ze altijd zo geweest: een gereserveerde vrouw, op haar hoede, op haar manier een liefhebbende moeder, maar gesloten voor het kind dat ik was.”

Het overlijden van de moeder lijkt de ik-persoon niet al te veel te doen, het contact met zijn moeder was al heel lang moeizaam. De eerste hoofdstukken ademen de sfeer uit van: goed dat ze nu overleden is. De zoon wil zo snel mogelijk van het verleden af en het appartement leegruimen. Dan ontdekt hij een stapel manuscripten, was zijn moeder bezig met het schrijven van een detective? En had ze een illegaal verleden?

De ik-persoon leest de documenten met belangstelling en honderden vragen komen naar boven. We worden meegenomen naar de jeugd van de moeder, die als student lid blijkt te zijn geweest het illegale en gewelddadige FLN, Front de Libération Nationale, een organisatie die ijverde voor de onafhankelijkheid van Algerije. Voor de meeste Fransen was Algerije geen kolonie maar gewoon een provincie van Frankrijk. Voor de Algerijnen waren Fransen net als in andere landen botte kolonisten die hen onderwierpen aan een tweederangs burgerschap. Voor- en tegenstanders van de onafhankelijkheid kozen voor het pad van geweld. Vele aanslagen op militairen en politie, maar ook op burgers waren het gevolg, zowel in Algerije als in Frankrijk. In Algerije kwam het tot een jarenlange oorlog met naar schatting meer dan 1,5 miljoen doden. Het land werd in 1962 onafhankelijk. De moeder droeg haar steentje bij aan de onafhankelijkheid van Algerije zo ontdekt de zoon. Ze bracht geheime informatie rond en af en toe logeerden er kopstukken van de FLN in haar appartement. Zijn moeder blijft ook naar haar studententijd politiek actief. Er is altijd wel iets om voor te vechten of om tegen te protesteren.

De voyeur bedient vervolgens verschillende tijdspaden. De ik-persoon reconstrueert het leven van zijn moeder, als revolutionaire student, als jonge moeder, als werkende vrouw en als bejaarde dame die steeds meer paranoïde werd. De moeder heeft voortdurende het idee dat ze wordt bespied. Tussendoor lezen we ook fragmenten uit de misdaadroman die de moeder schreef. Overal gaat het over kijken, over bespieden, over in de gaten houden. Langzaamaan neemt de sympathie van de zoon voor de moeder weer toe. naarmate het beeld van zijn moeder completer wordt. Naarmate het beeld van zijn moeder completer wordt, is zijn toon zachter. Op een gegeven moment zegt hij ook dat hij altijd zijn moeder heeft geobserveerd, altijd wilde weten wie ze was.

“Mijn moeder was wat ik niet van haar wist en waar ik de rest van mijn leven naar zou blijven zoeken. Ze verschanste zich, trok vestigingsmuren op en spiedde naar een onzichtbare vijand. Om haar te kunnen doorgronden moest ik een politieroman van haar maken, haar terugbrengen tot de informatie die ik in mijn opschrijfboekje verzameld had […] en haar zodoende ook op afstand houden, want deze hele geschiedenis maakte me bang.”

Een echte thriller wordt het boek nergens, De voyeur blijft een boek dat niet weet wat het wil zijn. Het is geen gemakkelijk roman om te lezen. Je moet je aandacht er goed bijhouden, fictie en werkelijkheid lopen door elkaar heen, enige kennis van de Franse geschiedenis is onontbeerlijk. De complexe verhouding tussen moeder en zoon ontroerd naar mate het einde van het boek in zicht komt, maar laat veel vraagtekens over.

De oorspronkelijke titel van De voyeur is ‘Le Quetteur’, wat letterlijk ‘De waker’ betekent. Dat geeft een heel andere betekenis aan het boek. Het impliceert onmiddellijk dat de zoon niet zijn moeder liefdeloos heeft zitten begluren, wat met de titel De Voyeur zou kunnen, maar dat hij haar voortdurend in de gaten hield, om haar te snappen, om nog wat van haar liefde mee te krijgen, om erger te voorkomen.

Pas na lezing zag ik wat de oorspronkelijke titel was. Door de titel De Voyeur word je volkomen op het verkeerde been gezet. Een ernstige fout van de uitgeverij. De term voyeur heeft iets negatiefs, ook zit er een seksuele connotatie aan het woord. Als je het boek gaat lezen, houdt dan als titel De waker in gedachte. Want het boek lezen met deze titel in het hoofd maakt het veel meer de moeite waard.

Recensent  Roeland Dobbelaar, De Leesclub van Alles

Voor het eerst gepubliceerd op De Leesclub van Alles

€ 21,99

Bestel dit boek gewoon zoals je dat gewend bent bij bol.com

Gratis bezorging vanaf 17,50
Vandaag besteld morgen in huis
Veilig betalen bij Bol.com