Je hebt een boek geschreven met de titel “Guinguettes à gogo”. Wat is in godsnaam een guinguette?
Een guinguette is een typisch Franse zomerbar. Het zijn toegankelijke ontmoetingsplaatsen in openlucht. Je kan er terecht voor een hapje en een drankje. Ze liggen doorgaans wat verscholen aan een rivier, in een rustige, groene omgeving. En er is ook vaak muziek of een andere vorm van entertainment. Ze hebben ook een aantal uiterlijke kenmerken zoals een houten bar, vintage meubilair en massa’s lampjes en vlaggetjes.
Waarom heb je er een boek over gemaakt?
Dat is heel toevallig gekomen. Toen ik in juli 2023 door Frankrijk reisde, belandde ik in enkele guinguettes. Ik was meteen fan! Het gekke is: ik heb Franse en Italiaanse Taal- en Letterkunde gestudeerd, maar ik had nog nooit over guinguettes gehoord. Dat vond ik heel vreemd. Na de zomer heb ik me daarom in het onderwerp verdiept en ontdekt dat de guinguettes al eeuwen bestaan. Ze overleefden zelfs de Franse Revolutie! Hun succes ging al die tijd in stijgende lijn, tot de jaren 1960. In de vier daaropvolgende decennia verdwenen ze een voor een. Mijn jeugd en studies situeren zich in die vervalperiode, vandaar wellicht dat ik het niet kende. Maar sinds begin deze eeuw zijn ze opnieuw springlevend.
Dé reden om er een boek over te maken is net dat een guinguette zoveel meer is dan “gewoon een zomerbar”. Ze zijn door die lange historiek onderdeel van de Franse cultuur. Als jij of ik aan een Fransman gaan uitleggen wat een guinguette is, zal die zich zwaar beledigd voelen. Geen Franse zomer zonder guinguette! Wist je trouwens dat Vincent Van Gogh schilderijen van guinguettes heeft gemaakt?
Maar er is meer. Ook hun artistieke en sociale karakter was voor mij doorslaggevend: met hun gratis concerten en evenementen brengen ze een positieve dynamiek teweeg, zeker in de kleinere dorpen die met leegloop te kampen hebben. Ze proberen de sociale verschillen weg te gommen. Veel guinguettes promoten ook de lokale producten zoals alleen Fransen dat kunnen: op de kaart vind je vooral lokale bieren, wijnen, pastis, kazen, oesters, speciale garnaaltjes, brood,… aan democratische prijzen, wat de sociale mix op zijn beurt stimuleert. Af en toe wordt er ook gezongen, gefeest en gedanst. Tel daarbij de schilderachtige ligging, bij een kabbelende rivier met een adembenemende zonsondergang, en het plaatje is compleet.
Woon je zelf in Frankrijk?
Neen, ik woon al dertig jaar in Gent. Eigenlijk is dat slechts op een steenworp van Frankrijk. Ik ga graag wandelen in Noord-Frankrijk. Dat is dan meteen het gedroomde excuus om kaas te kopen in de abdij van Catsberg, bier in Boeschepe of een voorraadje chouquettes (kleine soesjes met parelsuiker) in te slaan bij een lokale bakkerij. Rijsel vind ik een heel leuke stad op amper een uur rijden. En in minder dan drie uur sta ik in Parijs, waar de guinguettes ontstonden. Mijn boek start dan ook in de Franse hoofdstad.
Hoe ging je te werk om dit boek te maken?
In de zomer van 2024 heb ik verschillende weken rondgereisd. Voor ik vertrok, verrichtte ik de nodige research. Zo had ik altijd een lijstje op zak met locaties die ik absoluut wilde bezoeken. Maar dat is het zowat: ik weet bij elke trip waar ik start, maar niet waar ik eindig. Ik bepaal mijn traject telkens aan het begin van de dag. En wat ik meemaak onderweg of opvang bij de locals, is soms goud waard. Zo was een van de guinguettes die ik wou bezoeken getroffen door een zware overstroming. Ik kon de uitbater niet bereiken en belde dan maar naar de gemeente. Daar raakte ik aan de praat met een vriendelijke dame die me een andere guinguette aanraadde. Dan nog was het niet zo makkelijk om die te vinden. Uiteindelijk is dat een van mijn favorieten geworden en ging ik er twee avonden op rij langs.
Je startte in Parijs. Waar ging je nog heen?
Mijn leidraad waren de rivieren, want historisch gezien ligt een guinguette aan het water. Ik vertel in het boek over mijn wedervaren bij een zeventigtal guinguettes in de regio’s Ile de France, Centre-Val de Loire, Pays de la Loire en Nouvelle Aquitaine. Grosso modo dus tussen Parijs en Bordeaux.
Die ligging bij de rivieren valt trouwens vaak samen met trage wegen. En daardoor zijn de guinguettes ideale haltes voor wandelaars en fietsers. We hebben vroeger zelf nog een deel van La Loire à Vélo afgelegd met onze dochter in een fietskar achter ons aan en dat was een heel leuke vakantie. Sindsdien hebben de Fransen al heel wat nieuwe fietstrajecten aangelegd. Daarom heb ik in het boek de guinguettes gecombineerd met de fiets- en wandelroutes die er voorbij komen.
Je vertelde dat je rondreist en dag na dag plant. Waar slaap je dan?
Ik reisde meestal rond met onze auto met daktent. Die geeft me de nodige vrijheid om te gaan en te staan waar ik wil. Ik houd van wildkamperen, maar in Frankrijk is het eigenlijk verboden. Ik heb het op deze trip een keer gedaan – het uitzicht op de rivier bij volle maan was onweerstaanbaar – maar de volgende ochtend kreeg ik de politie op mijn dak. Een charmeoffensief in het Frans drong zich op. Ik ben er gelukkig zonder boete vanaf gekomen. Tweede beste keuze zijn kleine campings. Het is er rustig, de standplaats is ruimer en ze sluiten hun terrein niet (vroeg) af. Een hek of een slagboom is niet combineerbaar met een avondlijk bezoek aan een guinguette. Daarom heb ik per regio ook dit soort kampeerplekken vermeld. En ook enkele hotels voor wie kamperen maar niets vindt.
Zal je boek niet te veel buitenlanders naar de guinguettes lokken?
Ik denk dat de grootste ontwrichting er komt als een idyllische plek op sociale media door een bekend persoon wordt gepromoot, met aanduiding van de exacte locatie. Mijn boek is gedrukt en de oplage is begrensd. Daarom ben ik ervan overtuigd dat het niet zo’n vaart zal lopen. Meer nog, ik denk dat vooral de landelijke guinguettes meer bezoekers kunnen gebruiken. Vaak is er geen café meer, geen postkantoor, geen bakker, geen slager. De guinguette is dé plek waar de locals samenkomen. Door ze te bezoeken, geef je hun omzet een duwtje in de rug en help je de guinguette financieel gezond houden.
Ga je nog terug?
Zeker weten! Ik heb het gros van de roadtrip in mijn eentje gedaan. Vooraf dacht ik dat ik me eenzaam zou voelen, maar niets was minder waar. Ik heb gastvrije mensen ontmoet, leuke gesprekken gevoerd, lekker gegeten en gedronken, veel nieuwe dingen ontdekt. De rondreis langs de guinguettes was voor mij de belichaming van de Franse joie de vivre: we vergeten alles, we gaan naar buiten, we eten iets, we drinken een glas, we gaan dansen en zingen,… Iedereen is welkom. De mensen praten er nog met elkaar in plaats van de hele tijd naar hun scherm te zitten staren, jong en oud staan samen op de dansvloer. Dat alles vind ik een verademing in deze tijden. En het was een van mijn beste zomers ooit.
Lees hieronder een fragment uit het boek
Eilandgevoel
Iedereen wil wel eens ontsnappen naar een onbewoond eiland. Vlakbij Angers kan dat. Ten noorden van de stad ligt het eilandje van Saint-Aubin (L’île Saint-Aubin). Je geraakt er enkel met een kleine veerpont.
Op de plek waar het veer de wal raakt, staat een oud huis. Vroeger woonde de veerman hier, vandaag baat Alexandra er de Guinguette du Port de l’île uit. Ik beland hier na een rit van twee uur in de gietende regen, van Orléans naar Angers. Wanneer de zon weer doorbreekt, lijkt dit me de ideale plek om mijn dag in schoonheid af te sluiten. Het is een schilderachtige omgeving met een eeuwenoude plataan, rust en kalmte, een zonsondergang die weerkaatst in de Mayenne, een sprankelende crémant brut in mijn glas. En het gezelschap van Bowie, Alexandra’s hond, die verlekkerd naar mijn planche de charcuterie zit te lonken. Ik ben nog aan het genieten van een tweede glas, als ik iemand luid “Dernier bac” hoor roepen. Het veer, afgestemd op het ritme van de zon, begint aan zijn laatste oversteek van de dag! Overzwemmen lijkt me geen optie, dus ik haast me om de andere oever nog te halen. De volgende dag keer ik terug, dit keer met een iets ruimere timing, voor een ontspannen fietstochtje op dit autovrije eiland.
